Bitcoin mining en het klimaat is waarschijnlijk het meest onbegrepen onderwerp van de hele industrie. Regelmatig komen er headlines voorbij dat het totale energieverbruik van het netwerk groter is dan landen als Denemarken, Finland en Nederland.
Die cijfers komen Bitcoin vanuit de klimaathoek uiteraard op een hoop kritiek te staan. Vanuit het perspectief van een buitenstaander lijkt die kritiek terecht. Als je de waarde van Bitcoin niet begrijpt en niet weet hoe de mining-industrie opereert, dan lijkt Bitcoin mining inderdaad één grote bron van ellende voor het klimaat.
Als je echter iets dieper op de materie induikt ontstaat er een ander beeld. Op deze pagina gaan we dat doen en proberen we op bondige wijze de klimaatdiscussie rondom Bitcoin uit te tekenen.
Waarom heeft Bitcoin waarde?
Om de klimaatdiscussie rondom Bitcoin te kunnen voeren moet je in eerste instantie de waarde van Bitcoin begrijpen. Als je van mening bent dat Bitcoin niets waard is, dan is iedere kilowattuur voor Bitcoin mining er ééntje teveel. De waardepropositie van Bitcoin is in essentie redelijk simpel. Bitcoin is de eerste en enige vorm van geld ter wereld met een absolute schaarste van 21 miljoen eenheden. Die absolute schaarste wordt beschermd door een decentraal netwerk van nodes en de Bitcoin miners die met hun werk een “muur van energie” om het netwerk heen bouwen.
Het probleem voor Bitcoin is dat we in het Westen jarenlang de luxe van relatief stabiele valuta hebben genoten. Prijsinflatie is altijd al een probleem geweest, maar nooit dusdanig groot dat mensen er last van hadden. De meeste mensen ervaren het als “normaal” dat de prijzen in de supermarkt ieder jaar met een paar procent toenemen en dat de huizenprijzen vrijwel altijd in de lift zitten. In het Westen is iedereen lange tijd wel tevreden geweest met het fiatgeld en werd de waarde van die vage digitale valuta Bitcoin maar niet begrepen. De algemene consensus was dat de enorme inflatie die we in landen als Zimbabwe, Argentinië en Turkije zagen in de Westerse wereld niet eens een optie was.
Aan mensen in de drie bovengenoemde landen hoef je niet uit te leggen dat een valuta met een absolute schaarste van 21 miljoen eenheden waarde heeft. In het rijke Westen is dat echter een groter probleem en de Westerse media en politiek domineren nog altijd de wereld. Dat is een belangrijke factor in de negatieve pers die we nog vaak te verwerken krijgen als het gaat over Bitcoin mining en het klimaat. Nu we in het Westen ook een relatief hoge inflatie ervaren, begint deze mening over Bitcoin langzaam om te draaien. Als je de waarde van de absolute schaarste van Bitcoin echter niet kunt zien, dan is het begrijpelijk dat je het energieverbruik als verspilling bestempeld.
Het huidige financiële systeem
Het begrijpen van de waarde van Bitcoin is de eerste belangrijke stap in de klimaatdiscussie rondom Bitcoin mining. De volgende stap in de beoordeling van het energieverbruik van Bitcoin is een vergelijking met het huidige financiële systeem. Het traditionele financiële systeem is gebouwd op schulden. Op het moment van schrijven is de wereldwijde schuldenberg ongeveer een factor vier groter dan het wereldwijde inkomen. Als we uitgaan van een gemiddelde rente over die schulden van drie procent – wat een relatief lage schatting is – dan moet de wereldeconomie jaarlijkse met 12 procent (factor 4 x 3 procent) groeien om niet achterop te raken. In de afgelopen 100 jaar is de wereldeconomie echter nooit met meer dan 8 procent gegroeid. Wat dat betreft lijkt het dus onmogelijk om die schulden ooit nog af te betalen. De enige optie die centrale banken hebben is om de rente kunstmatig laag te houden en de oude schulden met nieuwe schulden af te betalen. Dat zorgt er echter voor dat de schuldenberg blijft toenemen, totdat ons fiatgeld ontploft (hyperinflatie).
Het belangrijkste om van het bovenstaande stukje tekst mee te nemen voor dit onderwerp is dat we een systeem hebben gebouwd dat alleen kan overleven bij continue groei. Continue groei die ook nog een steeds sneller gaat. Het effect van dit systeem op het klimaat kun je waarschijnlijk zelf ook wel bedenken. We hebben op basis van schuld – door te lenen van toekomstige generaties – een enorme consumptiemaatschappij gebouwd die nu onhoudbaar blijkt. Dat consumptiemonster heeft echter steeds meer productie (en daarmee uitstoot en vervuiling) nodig om te overleven. Bitcoin heeft de potentie om een einde aan dat consumptiemonster te maken en een maatschappij te creëren waarin je pas iets kunt kopen als je er daadwerkelijk voor gespaard hebt of door geld te lenen tegen een door de markt bepaalde rente.
Bitcoin en duurzame energie
We hebben nu de eerste twee elementen van de energiediscussie gehad. De vraag of Bitcoin waarde heeft en de vergelijking met het traditionele financiële systeem. Het volgende element gaat iets specifieker over Bitcoin mining zelf. Bitcoin mining is in korte tijd een miljardenindustrie geworden waarin de concurrentie moordend is. Om winstgevend te blijven moeten Bitcoin miners op zoek naar de goedkoopste energie. Het interessante is dat die vaak wordt gevonden bij duurzame producenten van energie.
Dat komt omdat duurzame energiebronnen niet regelmatig zijn. Deze zijn immers afhankelijk van de grilligheid van de natuur. Het moet waaien, de zon moet schijnen en ga zo maar door. Dat resulteert erin dat producenten van duurzame energie vaak met overschotten zitten die ze niet kwijt kunnen aan het stroomnet. Omdat het niet rendabel is om energie in batterijen op te slaan gaat die stroom normaal gesproken verloren en daar komt Bitcoin om de hoek kijken.
Bitcoin miners kunnen producenten van duurzame energie een bodemprijs bieden, door de energie die ze niet aan het normale net kwijt kunnen op te kopen. Daarmee zijn Bitcoin miners blij omdat ze goedkope stroom kunnen kopen en producenten van duurzame energie omdat ze nog iets aan de stroom verdienen. Op die manier helpt Bitcoin de industrie voor duurzame energie om winstgevender te zijn ten opzichte van hun vervuilende concurrenten en andersom komt het Bitcoin netwerk aan zijn energie.
Volgens de Bitcoin Mining Council draait het Bitcoin netwerk nu voor 58,4 procent op duurzame energie. Dat getal is gebaseerd op een onderzoek onder 50 procent van alle hashrate die momenteel in het netwerk zit. De deelnemers aan het onderzoek van de Bitcoin Mining Council draaien zelfs voor 64,6 procent op duurzame energie. Het miljardenbedrijf Block heeft in april 2021 zelfs een rapport gepubliceerd waarin het schrijft over de potentie van Bitcoin om als de sleutel tot het succes van duurzame energie te fungeren.
De klimaatdiscussie rondom Bitcoin is niet eenvoudig
We hopen dat je na het lezen van deze pagina wat wijzer bent geworden over de klimaatdiscussie rondom Bitcoin. Alles bij elkaar is het een extreem lastig onderwerp waar je zonder kennis over Bitcoin, het traditionele financiële systeem en de mining industrie eigenlijk niets over kunt zeggen. Wat dat betreft is het jammer dat veel journalisten er zonder enig onderzoek hele harde uitspraken over doen. Als je alle feiten op een rijtje zet is het immers lastig om vol te houden dat Bitcoin een negatieve impact op het klimaat heeft. Het zou terecht zijn als de focus ook eens komt te liggen op de vervuilende aard van onze op schulden gebouwde economie. Bitcoin heeft de potentie om een einde te maken aan het consumptiemonster dat is ontstaan uit de enorme schuldenberg waar de wereldeconomie op gebouwd is.