Introductie
Overheden wereldwijd worden vaak bekritiseerd vanwege niet-functionerende bureaucratie, inefficiëntie, en traagheid in besluitvorming. In een tijdperk waarin technologie en bedrijfsprocessen exponentieel efficiënter worden, rijst de vraag: waarom werken overheden niet op dezelfde manier? Dit leidde op 20 januari 2025, de dag van de inauguratie van president Donald Trump, tot de oprichting van het Department of Government Efficiency (DOGE). Sinds de oprichting hebben de acties van DOGE geleid tot enthousiasme maar zeker ook tot kritiek. Op deze pagina lees je alles wat je moet weten over DOGE.
Het Department of Government Efficiency werd opgericht met de missie om Amerikaanse overheidsprocessen te moderniseren, technologische innovaties te omarmen, en efficiënter om te gaan met belastinggeld. Onder invloed van onder andere Elon Musk heeft het DOGE geprobeerd lessen uit de private sector toe te passen op de overheid. Tegenstanders vrezen dat een te zakelijke benadering van de overheid kan leiden tot onpersoonlijke, winstgerichte besluitvorming die niet altijd in het belang van de burger is. Maar waar komt het idee van deze organisatie vandaan, en wat heeft Elon Musk hier eigenlijk mee te maken?
De Geschiedenis van het Department of Government Efficiency
Het idee van een efficiëntere overheid is niet nieuw. Over de hele wereld hebben regeringen zich door de jaren heen gericht op bureaucratische hervormingen, vaak met wisselend succes. In de Verenigde Staten wordt de drang naar overheidsoptimalisatie de afgelopen jaren steeds groter. De afgelopen twee decennia heeft de technologische revolutie aangetoond hoe bedrijven hun processen kunnen stroomlijnen door automatisering, data-analyse, en kunstmatige intelligentie. Maar overheidsprocessen blijven eigenlijk, net als in andere landen, altijd een stap achter op de private sector.
DOGE werd opgericht als reactie op de groeiende roep om een efficiëntere federale overheid in de VS. Bij de oprichting van DOGE lag de nadruk op drie kernpunten:
- Procesoptimalisatie: Het schrappen van bureaucratische hindernissen en overbodige regelgeving.
- Digitale transformatie: Het digitaliseren van overheidsdiensten om kosten te besparen en efficiëntie te verhogen.
- Kostenbeheersing: Het verminderen van uitgaven die geen directe voordelen opleveren voor de burger.
De invloed van Elon Musk
Een van de meest spraakmakende figuren die betrokken werd bij de discussies rondom DOGE is Elon Musk. Musk, CEO van Tesla en SpaceX, staat bekend om zijn innovatieve kijk op probleemoplossing en zijn felle kritiek op bureaucratie. Hij heeft meerdere malen geopperd dat overheden veel efficiënter te werk zouden kunnen gaan.
Musk’s betrokkenheid bij DOGE begon in augustus 2024, toen hij in gesprekken met Donald Trump voorstelde een commissie op te richten die zich richt op overheidsefficiëntie. Trump toonde interesse in dit voorstel, wat leidde tot verdere discussies over de oprichting van een dergelijke commissie. De afkorting “DOGE” is dus ook zeker geen toeval. Musk is namelijk al jaren onlosmakelijk verbonden aan Dogecoin (DOGE).
In november 2024, na de presidentsverkiezingen, kondigde Trump officieel de oprichting aan van het Department of Government Efficiency en benoemde hij Elon Musk, samen met ondernemer en voormalig concurrent van Donald Trump in de Republikeinse verkiezingen Vivek Ramaswamy, als leiders van dit initiatief. Ramaswamy trok zich echter later terug vanwege ideologische verschillen en zijn plannen om deel te nemen aan de gouverneursverkiezingen in Ohio
Hoewel Musk op papier geen officiële rol binnen DOGE heeft en vrijwillig betrokken zou zijn, lijkt hij wel degelijk de touwtjes in handen te hebben binnen de organisatie. Musk’s positie binnen DOGE is niet zonder controverse. Er zijn juridische en ethische vragen gerezen over de grondwettelijkheid van zijn rol en mogelijke belangenconflicten, gezien zijn leidinggevende posities bij bedrijven die federale contracten hebben. Maar wat wil Musk precies bereiken, en waar is DOGE mee bezig?
Wat doet het Department of Government Efficiency?
DOGE richt zich op verschillende sleutelgebieden om de efficiëntie binnen de Amerikaanse overheid te verhogen. De belangrijkste onderliggende reden is de steeds hoger oplopende staatsschuld van de Verenigde Staten. Volgens DOGE worden elk jaar miljarden dollars verspild. Enkele van de belangrijkste initiatieven om dit tegen te gaan zijn:
1. Digitalisering van overheidsdiensten
Een van de grootste uitdagingen voor overheden is de trage verwerking van administratieve taken. DOGE heeft zich gericht op het automatiseren van documentverwerking, digitale identificatiesystemen en online toegang tot overheidsdiensten. Dit moet wachttijden verminderen en het contact tussen burgers en de overheid verbeteren. DOGE richt zich bijvoorbeeld op het moderniseren van verouderde IT- en softwaresystemen binnen federale agentschappen.
2. Kostenbesparing en vermindering van bureaucratie
DOGE voert audit’s uit binnen overheidsinstellingen om inefficiënte uitgaven te identificeren en te elimineren. Door het schrappen van onnodige functies en het stroomlijnen van besluitvormingsprocessen kunnen miljoenen dollars per jaar worden bespaard. Zo ontdekte DOGE bijvoorbeeld $1,9 miljard aan zoekgeraakte fondsen binnen het Department of Housing and Urban Development (HUD). Deze middelen waren tijdens de vorige administratie verkeerd beheerd en zijn nu teruggevorderd voor hergebruik.
Ook overweegt DOGE de verkoop van de hoofdkantoren van de Federal Bureau of Investigation (FBI) en het Department of Justice (DoJ) in Washington D.C. Deze panden behoren tot een lijst van meer dan 440 eigendommen die als “niet-essentieel voor overheidsoperaties” zijn aangemerkt. De verkoop van deze “niet-essentiële assets” zou naar schatting meer dan $8 miljard kunnen opleveren. Daarnaast kosten deze eigendommen jaarlijks meer dan $430 miljoen aan onderhoud.
3. Integratie van kunstmatige intelligentie
Artificial Intelligence wordt steeds vaker ingezet voor gegevensanalyse, fraudedetectie, en beleidsontwikkeling. DOGE wil AI gebruiken om overheidsprocessen efficiënter te maken, bijvoorbeeld door voorspellende analyses te gebruiken voor economische beleidsmaatregelen.
Daarnaast ontwikkelt DOGE “GSAi”, een op maat gemaakte AI-chatbot voor de General Services Administration (GSA). Dit project maakt deel uit van de “AI-first” agenda van de regering-Trump en is bedoeld om de productiviteit van GSA-medewerkers te verbeteren en uitgebreide contract- en inkoopgegevens te analyseren.
4. Optimalisatie van overheidsprojecten
Veel grootschalige infrastructuur- en sociale projecten lopen uit de hand qua budget en tijd. DOGE heeft nieuwe methodologieën geïmplementeerd, zoals agile projectmanagement, om overheidsprojecten efficiënter en goedkoper uit te voeren. In plaats van jarenlang te werken aan een volledig nieuw IT-systeem, worden met behulp van Agile functionaliteiten stapsgewijs opgeleverd en verbeterd op basis van gebruikersfeedback
Kritiek op DOGE
Een van de redenen waarom DOGE zo spraakmakend is, is het feit dat de organisatie vanaf de start omstreden is geweest, met name door mogelijke belangenverstrengeling van Elon Musk. Zijn bedrijven, zoals SpaceX en Tesla, hebben miljarden contracten met de overheid, wat vragen oproept over zijn invloed binnen DOGE. Daarnaast is er gebrek aan transparantie, aangezien Musk en zijn team zonder officiële benoeming opereren en toegang hebben tot overheidsbudgetten zonder controle van het Congres.
Een ander kritiekpunt is dat DOGE onrealistische besparingsdoelen stelt, zoals de claim om jaarlijks $2 biljoen te besparen. Ter vergelijking: de Amerikaanse staatsschuld bedraagt meer dan $35 biljoen (maart 2025). Experts waarschuwen dat dergelijke besparingen alleen mogelijk zijn door draconische bezuinigingen op Social Security, Medicare, en veteranenprogramma’s. Daarnaast hebben massale ontslagen bij federale instanties geleid tot verlies van expertise en operationele problemen.
DOGE wordt ook beschuldigd van ongrondwettelijke acties, zoals het tegenhouden van goedgekeurde fondsen, wat zelfs senator Bernie Sanders “illegaal en destructief” noemt. Publiek verzet groeit, met protesten bij Tesla-winkels, waar activisten opriepen tot een boycot van Musk’s bedrijven. Verder is er kritiek op de financiële rapportage: DOGE claimde een besparing van $8 miljard, terwijl dit in werkelijkheid slechts $8 miljoen bleek te zijn. Een pijnlijke typefout.
Kortom, DOGE streeft efficiëntie na, maar tegen een hoge prijs. De combinatie van belangenverstrengeling, bezuinigingen en juridische problemen maakt DOGE tot een van de meest controversiële overheidsinitiatieven van de afgelopen jaren. Het is duidelijk dat overheidsprocessen efficiënter kunnen en moeten. Maar betekent dit dat een controversiële organisatie, geleid door controversiële individuen, vrij spel mag krijgen? De tijd zal uitwijzen of DOGE een positieve of negatieve rol zal spelen in de geschiedenisboeken.